Het rendement van de reconstructie, of: hoe maak je de tweede versie van de geschiedenis? Loont het om te wachten met een onderzoek of moet je er al snel bij zijn? Wie spreek je wanneer en hoe trek je onwillige ooggetuigen over de streep? Vijf gerenommeerde collega’s delen hun slimste strategieën en hun beste tips.
(VillaMedia, woensdag 3 november 2010)
Omroepvoorzitter Henk Hagoort pleitte in de Volkskrant (28-09-10) voor een omroepbrede, gezamenlijke, en dus neutrale redactie die onderzoeksjournalistiek zou moeten bedrijven. Maar deze vorm van journalistiek hoort bij uitstek thuis bij de omroepverenigingen vindt Kees Schaepman. ‘Idealiter zou onderzoeksjournalistiek in een eigen Hilversumse vrijstaat ondergebracht moeten worden. Daarin kunnen verschillende omroepen samenwerken en onderzoeksprojecten ontwikkelen, met behoud van hun eigen verantwoordelijkheid en identiteit.’
Op het documentairefestival IDFA zag ik een aansprekende, adembenemend grappige film over de beste patissiers van Frankrijk. Die het predikaat Meilleur Ouvrier de France -de beste banketbakker- willen verwerven. Daar moest ik over schrijven! Dezer dagen hangt de geur van speculaas en boterletters toch al om mijn hoofd. Al slaapt dit banketbakkerskind niet meer boven de bakkerij. Blij met zes goede banketbakkers in de stad ben ik wel!
Ik weet dat onderzoeksjournalistiek niet hetzelfde is als onthullingsjournalistiek. Maar toch worden ze vaak door elkaar gehaald, en dat is niet onlogisch. Goed onderzoek leidt ook vaak tot onthullingen, wie diep graaft ont-dekt, letterlijk. Het omgekeerde is niet vanzelfsprekend, onthullingen hoeven niet per se het resultaat van goed onderzoek te zijn – een leuk contact volstaat al. Helaas blijkt snelheid soms een valkuil te zijn: de ‘onthulling’ kan een snelle misser zijn. De scoop die de harten van de journalist doet kloppen mocht niet kapotgecheckt worden, dreigde naar een andere krant of zender te gaan, werd ingehaald door de actualiteit, je kreeg hem net niet voor de deadline door die voorlichter bevestigd hoewel je er 300% zeker van was, ach u kent al die drama’s wel uit eigen ervaring.
Ik wil het nu hebben over twee bijzondere krachten in de onderzoeksjournalistiek , special forces in het vak, zou je kunnen zeggen.
Het Legebeke Legaat, opgericht ter nagedachtenis aan de in 2008 plotseling overleden onderzoeksjournalist Gerard Legebeke (Argos), is verhuisd van het Wereld Audiofestival (WAF) naar de VVOJ-conferentie. Met de organisatie van een jaarlijks evenement wil het Legaat bijdragen aan de bevordering van onderzoeksjournalistiek bij de publieke omroep. Ditmaal in de vorm van een discussie-ochtend. In gesprekken met diverse, steeds wisselende panels kijkt het Legebeke Legaat terug én vooruit naar ‘de Commissie Davids’.